Ληξουργιώτης γεννήθηκε το 1 Μάη του 1811 . Αιώνια ασυμβίβαστος , ο μεγαλύτερος ίσως σατυρικός της Ελλάδας . Απέναντι στους ανήθικους παπάδες και πολιτικούς της εποχής τους στάθηκε πάντα όρθιος ως τον θάνατο του .
Σπούδασε στην Κεφαλονιά με δάσκαλο τον Νεόφυτο τον Βάμβα , και αργότερα στην Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα με δάσκαλο τον Κάλβο , τέλος στην Ιταλία και στην Γαλλία για τέσσερα χρόνια σπούδασε νομικά , όπου και αργότερα εργάστηκε σαν
ειρηνοδίκης στην Κέρκυρα και δικηγόρος στην Κεφαλονιά .
Σιχάθηκε την δικηγορία και αφοσιώθηκε στην λογοτεχνία , στράφηκε αμέσως ενάντια στην αθλιότητα του παπαδαριού και των πολιτικών , σε ένα από τα πρώτα ποιήματα του γράφει:
«................. πουλάνε
όσα έχει ο κόσμος άγια
για να μπορούν να ζούνε.
Διδάσκουνε και αρπάζουνε,
χαιδεύουν και μισάνε,
παινούνε και υποκρίνονται,
νηστεύουν και πλανάνε...»
Ο μόνος τρόπου που γνώριζε ο Λασκαράτος είναι αυτός που του υποδεικνύει η συνείδηση του .
«Ω συνείδηση, ω πρόβλεψη θεϊκή
Πόσο θα ωφελείς την ανθρωπότη
Περσότερο αν υψώνεις τη φωνή
Μα, αλοίμονο στον κόσμο, εσύ ’σαι πρώτη
Που μέσ’ στα πάθη χάνεις τη φωνή σου
Και το ελάττωμα αυξαίνει τη σιωπή σου.»
Με γνώμονα τον Ορθό λόγο και την Αλήθεια συντάσει τον «φιλανθρωπικό δεκάλογο»
(προς τους αρμοδίους του Σύμπαντος Κόσμου)
1. Καταργήσετε τες Θεολογίες. Καθό προσβλητικές δια τον Θεόν, ανάξιες δια τον άνθρωπον και αντιπροοδευτικές δια το ανθρώπινον γένος.
2. Κανονίσετε τα θρησκευτικά σας. Ώστε σκοπός τους να είνε η εχτέλεσις ηθικών αρχών και όχι η θεολογική λατρεία.
3. Καταργήσετε τον πόλεμον, συσταίνοντες Οικουμενικόν Παγκόσμιον Δικαστήριον, δια τες διένεξες των Εθνών.
4. Οργανώσετε τα πολιτικά σας. Ώστε το μέρος το ανεπτυγμένον της κοινωνίας να κυβερνά το μη ανεπτυγμένον.
5. Επιδιώξετε την πνευματικήν ανάπτυξιν του Λαού. Δια να μη γίνεται ’μπόδιο εις την ιδίαν του χειραγώγησιν προς τα αληθινά του συμφέροντα.
6. Μην αντιγράφετε δουλικώς ξένους θεσμούς. Αλλά εκλέγετε, τροπολογώντες, τους αρμόδιους ο καθένας δια το Έθνος του.
7. Μεταρρυθμίσετε τα Δικαστικά σας. Ώστε να έχουν σκοπόν τους την διανομήν της δικαιοσύνης εις τους πολίτας, και όχι την είσπραξιν χρημάτων, δια της παρατάσεως των δικών, και πολυπλοκίας της Δικονομίας.
8. Μεταχειρίζεσθε τον δημόσιον πλούτον του Έθνους προς ανάπτυξιν του πνεύματός του! προς καλλιέργειαν των γαιών του! και όχι προς κατάκτησιν άλλων γαιών.
9. Μην κρύβετε τα ελαττώματα του γένους σας! επειδή κρυβόμενα θάλπονται και αυξάνουν.
10. Μην καταδιώκετε τους λέγοντάς σας την δυσάρεστον αλήθειαν. Όντας η αλήθεια ωφέλιμη και καλή γιάτρισσα.
Το 1856 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς»το εναρκτήριο των καυτηριασμών του κατά των ρασοφόρων και των μαυρόψυχων συνεργατών τους .
Ο ίδιος γράφει μετά την έκδοση του βιβλίου του «Τα 1856 το σμήνος των σφηκών δεν με ενοχλούσε κι εγώ τους άβαλα έναν δαυλόν αναμμένων μέσα στην φωλιά τους . Οι σφήκες παπάδες και παπαδάνθρωποι έπεσαν σύγνεφο απάνω μου και μ’ εσπρώχνανε από όλα τα μέρη φιλοτιμούμενοι ποιος να κάμει το περισσότερο»
Μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο του.
«Μπορούνε να ειπωθούνε οπαδοί του Χριστού (κάποιοι λεγόμενοι Χριστιανοί), επειδή πιστεύουνε πως η θεότητα είναι τρισυπόστατη, ενώ η πραγματική τους θεότητα είναι το νιτερέσο τους;»
«Ο νόμος του Θεού δεν θα μπορέσει ποτέ να είναι θρησκεία των παπάδων μας. Εμείς θέλουμε ένα κλήρος και έναν πολυάριθμο κλήρον, μα χάρισμα . Για να πιτύχουμε το χάρισμα εδεχθήκαμε δια παπάδες μας τους ύστερους χαμάληδες (ο Κοραής, αν δεν σφάλω , ήτανε που έλεγε:
Αμαθής και κατεργάρης
ακαμάτης και φαγάς
άλλο τίποτις δεν έχει
παρά να γενεί παπάς...)
Τέτοιοι άνθρωποι σε τέτοια θέση βαλμένοι φυσικό ήτανε να κοιτάζουνε να οφεληθούνε απο την θρησκεία . Τους εχρειαζότανε μάλιστα μια θρησκεία όσο το δυνατόν καρπερή, όσο το δυνατό εμπορεύσιμη, εξαργυρώσιμη...»
«...... Η κοιλιά για το χριστιανόνε είναι μια θεότητα της οποίας χρεωστείται μια λατρεία ξεχωριστή . Το ημερολόγια της κοιλίας του χριστιανού συγκείται από σαρακοστάδες μικρές και μεγάλα τετραδοπαράσκευα , νηστίες πάσχατα και αρστιμπούτσια ...είναι π.χ. σήμερα πάσχα ; η κοιλιά γεμίζει με χοίρο , με γάλο , με πίτα . Είναι σαρακοστή , τετραδοπαράσκευο ή άλλη νηστεία οτιδήποτε ; ο χριστιανός βάνει στην κοιλία του κρεμμύδια , φασούλια , σουπιές , χταπόδι , χαβγιάρι , αβγοτάραχα και άλλα φαγητά σημειωμένα εν ονόματι της κοιλίας στο ημερολόγιο . Στο ύστερο κάνει τον σταυρό του , ρέβεται και ιδού , έκανε το κατα δύμανιν για την θεότητα.»
«Στα σημερινά θρησκομάγαζα ο παπάς πουλεί όλες του τις θρησκευτικές μανιφατούρες . Το λάδι , μόλις εμπεί στα καντήλια της εκκλησίας γίνεται ευτύς γιατρικό και πουλιέται απάνω στο βαμβάκι βουτηγμένο. Ετούτο το λάδι κάνει καλό σε όλα τα πάθη , μ’απάνω από όλα γιατρεύει την στραβομάρα . Ο παπάς ακόμη γυρεύοντας πάντα εμπορικήν ύλην σκαλίζει μέσα στους τάφους, ξεχώνει ανθρώπινα κόκαλα και βάνει σε ένα κουτί ασημένιο και τα στέλλει με την ευκή του να σηκώσουν τον οβολόν από το σπίτι της φτώχιας και τον φέρουνε ανέξοδα και ακόπιαστα στο δικό του»
Στις 2 Μαρτίου του 1856 χωρίς καμία αργοπορία αφορίζεται από τον Δεσπότη Σπυρίδων Κοντομίχαλο. Κινδυνεύει η ζωή του από το χριστεπώνυμο πλήθος και μετακομίζει στην Ζάκυνθο , αλλά κι εκεί ο δεσπότης Νικόλαος Κοκκίνης τον αφορίζει επίσης , η ζωή του μα και της γυναίκας του και των παιδιών του απειλείτε συνεχώς , οι εφημερίδες της εποχής τον χαρακτηρίζουν κακούργο και διάβολο .
Ο παπακοντομίχαλος έλεγε για τον Λασκαράτο «… εξεδόθη υπό του απονενοημένου και αποπλανηθέντος Α. Λασκαράτου Βίβλος, δια της οποίας εξακοντίζει αναιδώς και ανερυθριάστως ύβρεις και βλασφημίας και προσάπτει συκοφαντίας, εξυβρίζει και περιπαίζει τα θεία μυστήρια, τας ιεράς εικόνας τα άγια λείψανα…. Η εκκλησία παραινεί αυτόν ίνα… δώση εις το πυρ τα αντίτυπα πάντα της βίβλου…. Εάν όμως παρακούση… κληρονομησάτω την λέπραν του Γιεζή και την αγχόνην του Ιούδα. Η δε χάρις του Θεού είη μετά πάντων ημών.»
Αναγκασμένος αυτοεξορίζεται στο Λονδίνο μέσα στην φτώχια για ένα χρόνο περιμένοντας να καταλαγιάσει το μανιασμένο πλήθος . Εκεί στο Λονδίνο γράφει αφιερωμένο στην γυναίκα του ένα αριστούργημα :
« Εικόνα αγαπητή της γυναικός μου
.........τόσο σε αισθάνομαι δική μου
τόσο με την ψυχή μου ζυμωμένη
που δεν ηξεύρω πια στη διαλογή μου
πώς να σε πω γυναίκα μου ή ψυχή μου».
Ο Λύχνος . Μια εφημερίδα που στον υπότιτλό της χαρακτηριζόταν «εφημερίδα πολεμική»την εκδίδει το 1859 και αρχίζει ξανά τον πόλεμο κατά των ρασοφόρων και τον πολιτικάντηδων.
«Εντοσούτω στην επιστροφή μου άρχισα εφημερίδα, η οποία βαλμένη στο σημάδι από τους παπαδανθρώπους και από τους πολιτικούς λαοπλάνους μας εξηγέρθη εναντίον τους δια πολύν καιρό , τους εμαστίγωσε , τους έτσουξε και τους έκανε να με απέχουνε»
Το 1860 κερδίζει 4 μήνες φυλακή , στους 2 μήνες βγαίνει έξω και εκδίδει το «Τα όσα υπέφερα και οι παρατηρήσεις μου για τις φυλακές της Κεφαλονιάς»βάλλοντας κατά των δικαστών και του σωφρονιστικού συστήματος .
Το 1865 κυκλοφορεί η Στιχουργική – η σάτιρα στην πρώτη γραμμή .
«Ο Μοναχός
Του μοναχού ο καιρός καιρός χαμένος
Η φύση δεν το θέλει και φρικιάζει.
Στο μοναστήρι έρημος, κλεισμένος,
Δέεται μέρα νύχτα και αλαλιάζει.
Ουτιδανός και ζωντανός θαμμένος
Περιττός εις τον κόσμον εκεί μονάζει.
Ο Διάολος σ’ αυτόν ερωτευμένος
Μπαίνει μες στο κελί του και φωλιάζει.
Του σβγει το νου και την καρδιά του κλει
Και ανθρωπόμορφο κτήνος τότε κάνει
Και ανθρωπο του θεού τονε καλεί,
Ενώ την ανθρωπιά απ’ αυτόνε βγάνει,
Και ο μοναχός που δεν το νιώθει διόλου
Ζει στη μονή του μπαίγνιο του διαβόλου»
«Απόκριση στον αφορισμό του 1856» . Δημοσιεύεται το 1868 – η απάντησή του κατά των θρησκευτικών προλήψεων και των αφοριστών του , γράφει για το βιβλίο του« Σωπασμένοι τότε οι καταδρομείς μου έμεινα ήσυχος και ανενόχλητος. Μα τότε θυμήθηκα τον άλλον προετοιμασμένον δαυλόν, την Απόκρισή μου, όπου και τότε πάλιν η δημοσίευση της τους εξεκάκπισε. Εμεταπέσαν απάνου μου. Επήγαμε στα δικαστήρια»
Η Ιερά Σύνοδος έσυρε τον Λασκαράτο στα ποινικά δικαστήρια και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κατάσχεσε τα βιβλία του. Στα απαντά του γράφει για το κατηγορητήριο :
« Στις 3 Δεκεμβρίου ο Εισαγγελέας μού κοινοποίησε το Βούλευμα των Εφετών με 11 κεφάλαια κατηγορίας, τα ακόλουθα:
1.Κατηγορώ τις Σαρακοστάδες.
2.Κατηγορώ τα εμπόδια που βάζουν στους γάμους.
3.Κατηγορώ τον μοναχικόν και μοναστικόν βίον.
4.Κατηγορώ το ανάθεμα το οποίο η Εκκλησία μας ρίπτει εις όλο σχεδόν το ανθρώπινον γένος την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής.
5.Δεν παραδέχομαι την εξουσία των πνευματικών μας του «λύειν και δεσμείν» επί Γης και εν Ουρανώ.
6.Αγανάχτησα εναντίον εις τους παπάδες και παρακάλεσα τον θεόν να απαλλάξη τον κόσμον από αυτούς.
7.Κατηγορώ την προσκύνηση των εικόνων.
8.Αθετώ τα θαύματα των αγίων .
9.Λέγω ανθρωπολατρεία την προσκύνηση των ανθρωπίνων λειψάνων.
10.Αποκρούω τας πρεσβείας των αγίων και του Χριστού προς τον Θεόν.
11.Είπα αλλοιωμένο είτε νοθευμένο το Ευαγγέλιον από τους αντιγραφείς του Μεσαιώνος.»
13 Νοεμβρίου του 1869 γίνεται η δίκη
«Στα 1869 παπάδες και παπαδάνθρωποι εκάμανε την ανοησία να με ενέξουνε στα δικαστήρια . Μόλον που είχαν εισαγγελέα και δικαστάς εδικούς τους, οι οποίοι με εκακοποιήσανε στη συζήτηση και με εμποδίσανε αυθαιρέτως και παρανόμως να υπερασπιστώ τον εαυτόν μου, μόλον τούτο, η μέρα ημέρα εκείνη της δίκης μου στάθηκε ημέρα θριάμβου δια εμέ και δια τας αρχάς μου, επειδή σε εκείνη τη δίκη το ακροατήριον εφωτίστηκε σε διάφορα που ίσως δεν τα είχε σκεφτεί πρωτύτερα, μα τέλος πάντων, ως και ανυπεράσπιστος αθωώθηκα»
Αφορισμένος πλέον εκδίδει συνεχώς έργα με αποκορύφωμα το «Ιδού ο Άνθρωπος – Ανθρώπινοι Χαρακτήρες » το 1896 , δεν ξεχνά τους φίλους του .....
«Ο μοναστηρισμός είναι μασονισμός . Ο καλόγερος είναι μασόνος....Είναι αληθινόν ότι η ζωή στα μοναστήρια μας είναι βρωμοζωή, ζωή χτηνώδης και αποτρόπαιη. Αλλά και ο καλόγερος μας είναι σχεδόν πάντοτε κι εκείνος της ύστερης κοινωνικής τάξεως...»
«Ο παπάς, οποίος είναι σήμερα, είναι μια ειδεχθής παραμόρφωσις του ιερέως. Η διαγωγή του μέσα στα ράσα είναι εκείνη που ήτον και πριν της μεταμφιέσεώς του. Ο παπάς τούτος εξακολουθεί να κλέβει , να ψευδομαρτυρεί, ν’ αφορκίσει, να είναι πόρνος, μέθυσος, χαρτοπαίκτης, βλάσφημος, κάποτε δε και πλήκτης και πλαστογράφος ...Αλλά η παπαδοσύνη σήμερα είναι και αυτή ένα έργον σαν όλα τα άλλα έργα.. Και ο παπαδονόμενος εκλέγει στον παπαδισμόν του το έργο απού του είναι καταλληλότερο ζητώντας εις αυτό την μεγαλύτερη του ωφέλεια, το μεγαλύτερο του συμφέρον. – Να το πάρει ο διάολος το έργο πόπιασα. Καλλίτερο ήτανε το πρώτο μου, έλεγε ένας παπάς πρώην ταμπακάς (που επεξεργαζόταν προβιές).Ιδού ο παπάς οποίος είναι.»
Γράφοντας πάντα με το πνεύμα του μπροστά καταδίκαζε το δουλοκτητικό καθεστώς της Ορθοδόξου εκκλησίας και «κήρυττε» την θρησκεία του πνεύματος .
«Πιστεύω εις την ύπαρξιν ενός Ανωτάτου Όντος, Δημιουργού και Νομοθέτη του Σύμπαντος. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγώτερο.»
«Όσο μπόρεσα ως άνθρωπος είχα πάντοτε ως οδηγό τις υπαγορεύσεις της συνείδησής μου, που τη θεωρούσα σαν βαλμένη μέσα μου από το Θεό, για να με οδηγεί στο καλό»
Σατίριζε το μοναδικό και το ασυμβίβαστο της εκκλησίας των ρωμιών.
«Όλες οι θεολογίες
(της Ρωμιάς εξαιρουμένης)
είναι ανόσιες φλυαρίες
είναι πλάνες και μωρίες
χίμαιρες κι ανοησίες
προσβολή για τη Θεότητα
εντροπή στην Ανθρωπότητα.»
«Η ορθόδοξη εδική μας θεολογία, καθό μόνη αληθής, πρέπει λοιπόν ο θεός ναν την αποκάλυψε (εις εμάς) και ακολούθως να γνωρίζεται εις όλους τους Κόσμους του απείρου Παντός. Αλλέως ήθελε υποθέσουμε μεροληψίαν εις τον θεόν δια εμάς……..»
«Αν μίαν ημέραν βρεθεί τρόπος να συγκοινωνούν οι Κόσμοι ανάμεσά τους, ο πλανήτης μας θελ’ είναι η Μέκα του απείρου Παντός...»
Διέκρινε την πραγματική διέξοδο , την νοημοσύνη του ανθρώπου ... και όχι τα τάματα και τις νηστείες της δήθεν προσευχές και τις μεγάλες οικονομικές θυσίες του κλήρου ....
Η Θεότης
«Δύναμη άπειρη που το άπειρο αγκαλιάζει
Νους άπειρος που το άπειρο διατάζει
Πνεύμα άπειρο που το άπειρο ψυχώνει
Δύναμη, Νους, και Πνεύμα είναι η μόνη Τριάς, που τα έπλασε όλα κι επισκιάζει απάνου σ’ όλα κι είναι η μόνη Θεότης»
«Διάλογος Ημερολογίων.
Εξημέρωνε 1895….. Τα δυο ημερολόγια συνομιλούσαν:
-Καλώς το, είπε το παλιό στο νέο.
-Καλώς σε βρήκα, είπε το άλλο. Και ομολογώ πως έρχομαι σ’ ένα κόσμο άγνωστο κι είμαι απροετοίμαστο…………
-Μα, λέει το νέο ημερολόγιο, έχω ακουστά πως είναι και πολλοί που αφιερώνονται στην Αλήθεια, την οποίαν και ιερείς διαφόρων θρησκειών (επικαλούνται) και δείχνει ότι το ανθρώπινο γένος άρχισε να ενηλικιώνεται. Και ο εικοστός πρώτος αιώνας θα το ανακηρύξει ενήλικο ……προς Παγκόσμιον αδελφοποίησιν δια μιας συνετής θρησκείας…συνετής θρησκείας της αυτής δια όλον τον κόσμον. Η θρησκεία αυτή θέλει είναι καθαρή από θεολογίαν. Οι θεολογίες όλες θέλει αποστρακιστούν ως υβριστικές δια τον Θεόν και ανάξιες δια τον άνθρωπον.
Και:1ον θέλει βασίζεται εις ηθικήν διαγωγήν…… 2ον θέλει εκτιμά και τιμά τας ανθρωπίνους πράξεις όσας φέρνουν εις την πρόοδον της ανθρωπότητος.
Αποστρακισμένες οι θεολογίες, ο θεός θέλει αναγνωρισθεί ως μη έχων ανάγκην τίποτε ανθρώπινον, μήτε της λατρείας μας. Και οι λατρείες μας θέλει παραιτηθούν και εκείνες . »
Το 1895 ο κεφαλλονίτης δεσπότης Δόριζας προσπάθησε να πείσει τον Λασκαράτο να υποβάλει αίτημα άρσης του αφορισμού του με όρο βέβαια να αναιρέσει τα όσα είπε . Με μία επιστολή του απαντά :
«Μ’ ευχαρίστηση θα ξαναρχόμουν στους κόλπους της Εκκλησίας μας, αν ήθελε και αυτή να ξαναγίνει Χριστιανική. Έδειχνα μάλιστα μερικά σημεία που θα επιθυμούσα να αναθεωρηθούν, π.χ. κατάργηση των θαυμάτων της Παρθένου. Δεν έλαβα ποτέ απάντηση σε κείνο το γράμμα» .
Ο φίλος του Κωστής Παλαμάς γράφει ένα άρθρο
«Ο Λασκαράτος και η σατιρική Ποίησις»
«Η Σύνοδος δέχεται να λύσει τον αφορισμόν, αν δέχεται ο ποιητής να απαρνηθεί το έργον δια το οποίον αφωρίσθη. Τάχα το γήρας εσωφρόνησε τον σκληρόν συγγραφέα….. τον αυθάδη περιπαίκτην…. μέχρι του να φροντίσει περί της σωτηρίας της ψυχής του; Άγνωστον αν η μεγαλοφροσύνη της Ιεράς Συνόδου θα φθάσει μέχρι του να λύσει τον αφορισμόν άνευ όρου…»
Λίγο πριν πεθάνει 90 χρονό η πένα έγραψε ακόμα μια φορά για τους ρασοφόρους και το εμπόριο της ελπίδας ..
« Άκουσε ενενηκοντάρη:
πες ένα ήμαρτον σωτήριον
και ο παπάς σου σου υπογράφει
για Παράδεισον εισιτήριον».
Και με εισιτήριο στο χέρι πηγαίνεις
εκεί όπου ου πόνος ου λύπη ου θλίψις ου στεναγμός ,
αλλά ζωή ατελεύτητος»
